شرحی بر چند عکس قدیمی از حرم مطهر رضوی؛ هنری که دیر آمد
تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۰۳۰۲۰
وسوسه سفر به گذشته به اندازه شوق خبر از آینده قوی است. اگر زندگی یک آرشیو تصویری داشت، معلوم نیست هر کدام از ما در روز چند بار دلمان می‌خواست دکمه برگشت را بزنیم تا به نخستین‌ها بازگردیم. اگر از من بپرسید، آدمیزاد در اختراع بعضی از صنعت‌ها و ابداع برخی هنرها خیلی دیر دست جنبانده و تنبلی کرده است. نمونه‌اش همین هنر عکاسی که خط و ربطش را حداقل در کشور خودمان نمی‌توانیم بیشتر از صد و اندی سال پیش‌تر بیابیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وقتی نهر آب از صحن می‌گذشت
حالا که نیست ما دلخوش به عکس‌های سیاه و سفیدی هستیم که از حدود ۱۶۰سال پیش به بعد برای ما به یادگار مانده‌اند. یادگارانی که قصه روزهای دور را می‌گویند. روزهایی که از میان حرم مطهر نهر آبی می‌گذشت که آب آن از ۶فرسنگی مشهد از جایی به نام چشمه گیلاس می‌آمد. آب این نهر پس از عبور از بالاخیابان وارد صحن کهنه شده و از آنجا نیز از پایین‌خیابان می‌گذشت و در بیرون شهر به مزارع کشاورزی می‌رسید. تصور کن تو در صحن عتیق نشسته باشی مشغول به زیارت و جوی آبی که مردمان در کنارش نشسته‌اند، از مقابل چشمانت بگذرد. صحنی که با سقاخانه معروفش بیشترین تغییرات را در طول سال‌ها از سرگذرانده و شاید به همین خاطر بیشتر از هر مکان دیگری مورد توجه عکاسان قرار گرفته است. یکی دیگر از عکس‌های قدیمی در دوره قاجار، عکسی مشهور در روز عاشوراست. این عکس در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی گرفته شده است. پایین این عکس هم این جملات را می‌شود دید: «دورنمای گنبد مطهر حضرت رضا(ع) در روز عاشورا، صحن عتیق ۸۶ ذرع عرض و ۶۲ ذرع طول دارد. نهر چشمه گیلاس از بالاخیابان می‌آید وارد صحن می‌شود و از صحن وارد پایین خیابان شده و به سمت طرق جاری می‌شود». گوشه سمت راست تصویر هم «عکاس‌باشی» عکاس مشهور دربار قاجار، این‌طور خودش را معرفی کرده است: «عکاس مخصوص اعلی‌حضرت قدرقدرت شاهنشاهی ارواحنا فداه/ خانه‌زاد عبدالله قاجار دارالخلافه ناصری». جلوترکه می‌آییم عکس مشهوری از ضریح در روضه منوره برایمان به یادگار مانده است. عکسی که در آن، ضریح سوم حرم مطهر دیده می‌شود.
عکس‌هایی که سفر کرده‌اند
عکس‌ها و اسم‌ها را که مرور می‌کنی در میان نام‌های مردانه نام زنی هم پیدا می‌شود. ماری ترز اولنس دو شوتن که در دهه۳۰ به ایران سفر کرده است . او که گفته می‌شود زنی علاقه‌مند به فیلم‌سازی و عکاسی بود به شهرهایی از ایران مانند تهران، اصفهان و... سفر و در این سفرها از اماکن و مردم عکس و فیلم تهیه کرده است. او در سفرش به ایران به شهر مشهد هم آمده و چند عکس از حرم مطهر و همچنین مشهد در میان آثارش موجود است. عکس‌هایی که هم‌اکنون در کتابخانه هنرهای زیبای دانشگاه هاروارد نگهداری می‌شوند. عکس‌های او شامل عکسی از دورنمای مشهد، گنبد طلا، صحن عتیق، مسجد گوهرشاد، مدرسه پریزاد و خواجه‌ربیع است .یکی از عکس‌های ماری تِرِز اولنس دو شوتن، تصویری است از گنبد و گلدسته طلا که از ضلع شرق و رو به غرب، از فراز سرای «وزیرنظام» گرفته شده است. سرای «وزیرنظام» در طرح توسعه سال ۱۳۵۴ تخریب شد. باتوجه‌به وجود نقاره‌خانه قدیم و تاریخ سفر ماری تِرِز به ایران، زمان تصویر مربوط به نیمه نخست دهه ۳۰ خورشیدی است.
صحنی که درخت داشت
اگر صحن کهنه در عکس‌های عکاسان دوره قاجار ماندگار شده است، صحن نو در میان عکس‌های عکاسان دوره پهلوی ثبت و ضبط شده است. صحنی که در عکس‌ها داری حوض بزرگی است و مهم‌ترین وجه تمایزش با صحن کهنه، درختانی است که در اطراف حوض سبز ایستاده‌اند. درختانی که ممکن است خاطره شان هنوز در ذهن قدیمی‌ها سبز باشد. یکی از عکس‌هایی که روایتگر این صحن و درختانش است متعلق به دهه ۴۰شمسی است. در این عکس وسط صحن نو با باغچه و آب‌نما به همراه درختان توت، درختان تزئینی و نیز درختان کاج تزئین شده است. پایه‌های چراغ برق قدیمی هم در وسط صحن دیده می‌شود. در تاریخ که جلوتر می‌آییم حدود ۴۰سال پیش هنوز تفاوت اماکن با امروز، ما را غافلگیر می‌کند. به‌طور مثال در عکسی متعلق به دهه۵۰ نمای داخلی بست پایین‌خیابان و ایوان نقاره‌خانه حرم مطهر ثبت شده است. در این عکس می‌توان سردر مغازه‌ها در اطراف حرم مطهر و دوچرخه‌ها و مردم در حال انجام امور روزمره را دید. عکس مشهور دیگری که ممکن است بسیار دیده باشید عکس هوایی دیدنی از مجموعه حرم نورانی امام رضا(ع) است. عکسی که حدود ۴۰سال پیش عکاسی شده و به‌خوبی گسترش و توسعه حرم مطهر و اماکن مربوط به آن را پس از پیروزی انقلاب نشان می‌دهد.
فاحا آفاق
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: حرم مطهر امام رضا ع مشهد قدیم عکاسان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۰۳۰۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آغاز به کار ستاد برگزاری نخستین المپیاد هنر در مشهد
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خراسان رضوی، جلسه ستاد برگزاری نخستین المپیاد ملی آموزش هنر با حضور معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و کارشناسان آموزشگاه‌های آزاد هنری در این استان برگزار شد. معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: برگزاری این جلسه به منظور هماهنگی و برنامه‌ریزی و سازماندهی برای برگزاری باشکوه این المپیاد و در حاشیه وبینار کشوری آموزش توجیهی در خراسان رضوی بود. جلیل سروری با بیان اینکه اطلاع رسانی‌ها و هماهنگی‌های اولیه با آموزشگاه‌های آزاد هنری و هنرستان‌های هنرهای زیبا در استان انجام شده است، افزود: به منظور کشف استعداد‌های برتر و هدایت آنان برای حضور اجتماعی متعهدانه در مسابقات گروهی، تیم‌های تخصصی هنرجویان مراکز آموزش هنر سراسر کشور در رشته‌های مختلف در سه سطح آموزشگاهی، استانی و ملی، در این المپیاد ملی شرکت می‌کنند. وی افزود: مهلت نام نویسی تیم‌ها و بارگذاری آثار برای شرکت در این رویداد ملی برای آموزشگاه‌های آزاد هنری، ۳۱ خرداد و برای هنرستان‌های هنرهای زیبا، ۲۰ اردیبهشت تعیین شده است که علاقمندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نخستین المپیاد ملی آموزش هنر به نشانی اینترنتی https://olympiart.ir مراجعه کنند. در خراسان رضوی، ۲۸۹ آموزشگاه به تفکیک نوع فعالیت شامل ۲۳ آموزشگاه نمایشی، ۶۹ آموزشگاه موسیقی، ۱۴۹ آموزشگاه تجسمی، ۱۰ آموزشگاه هنرهای سنتی و ۳۶ آموزشگاه خوشنویسی فعالیت می‌کند.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است